“Tijd is een dief.”

Deze intrigerende uitspraak hoorde ik in een (komische) film. Dat blijft dan hangen in je hoofd. En het is waar. Die onverbiddelijke klok tikt onverstoorbaar door en vermindert geleidelijk aan de tijd, die je nog hebt in het leven. Al vanaf je geboorte. En het is alweer kwart voor twaalf!

Maar ook op andere vlakken: de tijd die je dagelijks stilstaat voor het stoplicht, de tijd die je moet wachten in een winkel of op een afspraak volgende week voor de dokter. Het vergt allemaal geduld. En dat is niet een van mijn kwaliteiten. Maar geduld hebben is wel een voorwaarde om op een gezonde manier oud te worden. Dat vind ik best lastig.

We hebben allemaal een gestresste maatschappij mee gemaakt. Vroeger (voor onze tijd) was dat anders. Toen werkte men meer dan 10 uur per dag, zeven dagen in de week. En dat ging op een relaxte manier. Anders hield je dat niet vol. Eeuwenlang veranderde er bijna niets in de overwegend agrarische maatschappij: geen opzienbarende uitvindingen tot de trein werd uitgevonden en de industriële revolutie begon. Werken in fabrieken voor bijna niets. Dan is de maatschappij er ondanks zijn stress op vooruit gegaan.

Het lijkt een beetje op het leven: zonder stress word je geboren. Op school wordt het langzaam serieus. En dan werken voor je bestaan: de een wat harder dan de ander. En met je pensioen wordt het allemaal weer wat rustiger.

Maar je kunt Tijd is een dief ook anders interpreteren: naar gelang de tijd vordert en we minder aktief worden, ga je minder onthouden. Het is aan jezelf of je vooral de slechte of de goede zaken blijft herinneren. Mensen, namen en gezichten vertrekken uit je geheugen. Dan is het fijn als je die onverwacht weer eens tegen komt op social media. Het overkomt ons allemaal: je kunt niet alles onthouden. Als je minder "moet", dan word je minder uitgedaagd en maak je minder verbindingen binnen je hersenen aan. En dan heb ik het niet over ziekten als dementie.

Nu we met pensioen zijn, hebben we meer tijd. Hoe ga je daarmee om? Bewegen en nieuwe indrukken opdoen is goed. Maar je gaat steeds meer ontstressen: rustig aan, komt morgen wel. En ook dat is goed. Want je capaciteit voor stressen neemt ook af.

Tijd is een dief, maar de tijd geeft ook nog wel eens wat terug. Zoals mummies uit het veen. Mensen uit de IJzertijd van 1500 tot 2000 jaar geleden worden wonderwel goed geconserveerd terug gevonden door de zuren in de moerassen. Vooral in Denemarken, maar ook in ons eigen Drente. Men graaft veen af voor brandstof en vindt soms zo'n veenlijk. In de kringloopwinkel vond ik het boekje "Mummies uit het veen". Mooie foto's van deze eeuwenoude mensen. En dan valt me op dat de mens van nu er eigenlijk na zoveel tijd nog bijna hetzelfde uitziet als de mens van toen. Misschien net wat groter door een rijker dieet. Vaak gaat het bij de mummies om mensen die honger hebben geleden en of verdronken zijn. In een aantal gevallen gaat het om mensen, die ergens voor gestraft zijn. In die tijd werd het leven sterk bepaald door de lokale goden. Veranderingen in het weer vroegen soms om (mensen-)offers. Offeren om de goden voor het komende seizoen gunstig te stemmen. In Tollund in Denemarken werden mensen jaarlijks als (echtgenoot van de) godheid langs de dorpen gevoerd en met respect behandeld. Ze moesten daarna aan de laatste eis van God voldoen: ze werden geofferd. Door hun offerdood werden ze tot in de eeuwigheid aan Nerthus toegewijd, de godin van de wasdom. Moeder Aarde dus, die hen van haar kant herhaaldelijk gezegend had en hen door de eeuwen zou behouden. En van die mensenoffers zien we soms in het veen de overblijfselen terug. Andere tijden, dezelfde mensen.

Wat gaat de nieuwe tijd ons brengen in deze turbulente tijden? De mens is nog even wreed als vroeger met slechts een dun laagje beschaving. We waren overgeschakeld van Ministerie van Oorlog naar Ministerie van Defensie. Ik zie dat nog wel een keer terug gedraaid worden. Laten we hopen dat we in de loop van de jaren wat geleerd hebben. En wat betreft die offerrituelen: die kunnen ons wat mij betreft (door de tijd) gestolen worden en blijven.