Blogs VO-NN

Frits Boss 

Grote kans dat je binnenkort onder een parasol zit te peinzen, terwijl je alle stress van het afgelopen jaar probeert kwijt te raken. Maak dan eerst eens je hoofd leeg, voordat je gedachten gaan naar eventuele plannen voor de komende periode. Daarbij kan een doordenkertje je goed van pas komen.

 Nog even en het geweld breekt in Assen weer los. De TT is aanstaande en het is de 100ste editie. In de stad is het al duidelijk te merken aan allerlei activiteiten, met o.a. een TT Marathon, en aan de rand van het circuit stromen straks de campings weer vol met liefhebbers. Sommige reserveren ruim van te voren een plek voor de (oude) caravan aan de rand van een camping en rond de dagen voor de race worden die caravans soms opgetuigd met hele bankstellen (bovenop) en uiteraard stapels kratjes bier. Vreugde vuren in ijzeren tonnen vergroten de feestvreugde van het veelal ruige volkje dat daar op bezoek is. Zelf ben ik eigenlijk nooit naar de race zelf geweest, hou niet van massale groepen mensen, maar op de fiets doe ik wel af en toe een rondje langs de campings, op een kwartiertje afstand van onze woonplek.

Deze intrigerende uitspraak hoorde ik in een (komische) film. Dat blijft dan hangen in je hoofd. En het is waar. Die onverbiddelijke klok tikt onverstoorbaar door en vermindert geleidelijk aan de tijd, die je nog hebt in het leven. Al vanaf je geboorte. En het is alweer kwart voor twaalf!

Maar ook op andere vlakken: de tijd die je dagelijks stilstaat voor het stoplicht, de tijd die je moet wachten in een winkel of op een afspraak volgende week voor de dokter. Het vergt allemaal geduld. En dat is niet een van mijn kwaliteiten. Maar geduld hebben is wel een voorwaarde om op een gezonde manier oud te worden. Dat vind ik best lastig.

We hebben allemaal een gestresste maatschappij mee gemaakt. Vroeger (voor onze tijd) was dat anders. Toen werkte men meer dan 10 uur per dag, zeven dagen in de week. En dat ging op een relaxte manier. Anders hield je dat niet vol. Eeuwenlang veranderde er bijna niets in de overwegend agrarische maatschappij: geen opzienbarende uitvindingen tot de trein werd uitgevonden en de industriële revolutie begon. Werken in fabrieken voor bijna niets. Dan is de maatschappij er ondanks zijn stress op vooruit gegaan.

Het lijkt een beetje op het leven: zonder stress word je geboren. Op school wordt het langzaam serieus. En dan werken voor je bestaan: de een wat harder dan de ander. En met je pensioen wordt het allemaal weer wat rustiger.

Maar je kunt Tijd is een dief ook anders interpreteren: naar gelang de tijd vordert en we minder aktief worden, ga je minder onthouden. Het is aan jezelf of je vooral de slechte of de goede zaken blijft herinneren. Mensen, namen en gezichten vertrekken uit je geheugen. Dan is het fijn als je die onverwacht weer eens tegen komt op social media. Het overkomt ons allemaal: je kunt niet alles onthouden. Als je minder "moet", dan word je minder uitgedaagd en maak je minder verbindingen binnen je hersenen aan. En dan heb ik het niet over ziekten als dementie.

Nu we met pensioen zijn, hebben we meer tijd. Hoe ga je daarmee om? Bewegen en nieuwe indrukken opdoen is goed. Maar je gaat steeds meer ontstressen: rustig aan, komt morgen wel. En ook dat is goed. Want je capaciteit voor stressen neemt ook af.

Tijd is een dief, maar de tijd geeft ook nog wel eens wat terug. Zoals mummies uit het veen. Mensen uit de IJzertijd van 1500 tot 2000 jaar geleden worden wonderwel goed geconserveerd terug gevonden door de zuren in de moerassen. Vooral in Denemarken, maar ook in ons eigen Drente. Men graaft veen af voor brandstof en vindt soms zo'n veenlijk. In de kringloopwinkel vond ik het boekje "Mummies uit het veen". Mooie foto's van deze eeuwenoude mensen. En dan valt me op dat de mens van nu er eigenlijk na zoveel tijd nog bijna hetzelfde uitziet als de mens van toen. Misschien net wat groter door een rijker dieet. Vaak gaat het bij de mummies om mensen die honger hebben geleden en of verdronken zijn. In een aantal gevallen gaat het om mensen, die ergens voor gestraft zijn. In die tijd werd het leven sterk bepaald door de lokale goden. Veranderingen in het weer vroegen soms om (mensen-)offers. Offeren om de goden voor het komende seizoen gunstig te stemmen. In Tollund in Denemarken werden mensen jaarlijks als (echtgenoot van de) godheid langs de dorpen gevoerd en met respect behandeld. Ze moesten daarna aan de laatste eis van God voldoen: ze werden geofferd. Door hun offerdood werden ze tot in de eeuwigheid aan Nerthus toegewijd, de godin van de wasdom. Moeder Aarde dus, die hen van haar kant herhaaldelijk gezegend had en hen door de eeuwen zou behouden. En van die mensenoffers zien we soms in het veen de overblijfselen terug. Andere tijden, dezelfde mensen.

Wat gaat de nieuwe tijd ons brengen in deze turbulente tijden? De mens is nog even wreed als vroeger met slechts een dun laagje beschaving. We waren overgeschakeld van Ministerie van Oorlog naar Ministerie van Defensie. Ik zie dat nog wel een keer terug gedraaid worden. Laten we hopen dat we in de loop van de jaren wat geleerd hebben. En wat betreft die offerrituelen: die kunnen ons wat mij betreft (door de tijd) gestolen worden en blijven.

 Ik moet even met mijn ogen knipperen. Op mijn scherm van de PC staat de nieuwste uitgave van het VO-NN Magazine, met op de voorpagina een prominente foto. Die man ken ik toch? Inderdaad, als je beter kijkt, zie je het. Het is Maarten. Maarten Dijkshoorn Dezelfde pretoogjes als vroeger, maar hij kijkt nu toch anders. Maarten, mijn baas na 2000N, toen ik het Landelijk Account Particulieren en Bedrijven Schade onder mijn hoede kreeg. Later kwamen daar nog Volmacht en Beurs bij. Maarten, no nonsense, een beetje een rebel, en altijd heel direct. En je kon met hem ook veel lachen. Als we een positief puntje hadden ontdekt in de kostenbeheersing was zijn standaard opmerking "toch weer een rokertje verdient". En rokertjes had Maarten veel, zie het interview. Maarten één van mijn vele bazen in mijn NN tijd (en dat zijn er vele geweest) en hij staat bij mij zeker in de top drie. Iemand heeft mij ooit gevraagd of ik wist hoeveel bazen ik heb gehad. Had ik nooit bij stilgestaan, maar toch maar even op een regenachtige dag mijn geheugen getest. Ik kwam tot een kleine 20. En dan heb ik alleen de direct leidinggevende geteld en niet de hele kerstboom die daar nog boven hing. Vooral de toenmalige DDL'en speelden een rol. NNL had in die tijd 4 Districts Directeuren Leven in de buitendienst. Ik heb er zes mogen meemaken: Harteloh, Noordkamp, van Leeuwen, Hokke, van der Chijs en de Bondt. Misschien vergeet ik er nog één. Laman Trip maakte, in mijn ogen terecht, een eind aan dit gezelschap en benoemde in plaats daarvan één persoon tot hoofd buitendienst. Van de directie heb ik er maar liefst zeven gehad: Philip Charls, Diederik Laman Trip, Hans Kadiks, bij NNL en later na 2000N Gerard van Staveren, Maarten Dijkshoorn, Rutger Koopmans en Ferdi Jonkman. (Ferdi, onze voormalige voorzitter van de VO-NN, aan wie ik zeer positieve herinneringen bewaar). Met Rutger Koopmans en Ferdi Jonkman hadden we de leiding over het landelijk netwerk van ING-NN-Assurantiekantoren, een zeer boeiend en divers gezelschap van door NN gekochte kantoren. Gekocht in het tijdperk van Hunink, Bouma en Willem van Es. Een duidelijke strategie van NN om de omzet op regionaal/lokaal niveau in handen te krijgen. En met succes. Ik geloof dat we er uiteindelijk ruim 80 bezaten. In mijn aandachtsgebied zaten daar fameuze rakkers bij. Uiterwijk Winkel in Hoogeveen, Veenstra in Emmen, La Gro in Groningen, Havinga in Eenrum, Otto Zijlstra en De Boer in Sneek, Kema in Groningen, Nieuwenhuis in Meppel, Kaandorp in Akersloot en vele anderen.

Die kantoren moesten in de tijd van 200N reorganiseren, vooral samenwerken, met de administratie van al die kantoren op een aantal centrale punten ondergebracht (CODA). Allemaal kleine koninkrijkjes die niet tot nauwelijks veranderingen accepteerden. Ik kan er een boek over schrijven. Maar eigenlijk kon ik het toch wel redelijk goed vinden met al die verschillende types.

Bijzonder is toch ook wel dat in dit zelfde nummer een interview staat met Alexander Rinnooy Kan. Die mocht ik als Regiodirecteur Rijnmond twee dagen meenemen als voorbereiding op zijn plek in RvB naar een aantal assurantiekantoren in mijn regio. Een uiterst aimabele en deskundige man waar je met plezier mee op stap ging. Ik kan me herinneren dat ik me toen afvroeg of hij hard genoeg was voor een plek in de top van een financiële grootheid. Of, zoals één van mijn bazen ooit tegen mij zei: "bij ING denken ze in geld, bij NN in mensen". Hij wilde me nog de politiek in hebben. Uiteraard bij D'66. Op de foto in ons magazine is hij nog heel herkenbaar.

Bij Maarten moet je even beter kijken. Vroeger een zwaargewicht als manager en nu dus ook…..

Frits Boss

 Daar sta je dan. De medewerker kijkt ons aan alsof we net vroegen of hij een faxlijn kon aanleggen. "U wilt simkaartjes voor deze telefoons? Die zijn wel héél oud. Weet u dat ze alleen op 3G werken?" Eh… nee, dat wisten we niet. Wij dachten gewoon: telefoon + simkaart = bellen en internetten. Maar nee, in Australië is 3G al met pensioen gestuurd.

Nu heeft denk ik niet iedereen dit probleem. Maar wij nemen op onze reizen altijd extra onze oude, betrouwbare telefoons mee. Waarom? Simpel: voor Google Maps. En oké, ook om elkaar te kunnen bereiken. Want mijn richtinggevoel is niet zo geweldig dus als ik ben verdwaald in een onbekende stad en mijn man is zit ergens aan een biertje dan wil je elkaar toch kunnen bellen. We hebben de afgelopen jaren ervaren dat huurauto's vaak óf geen navigatie óf onbetrouwbare navigatie hebben óf je wordt opgezadeld met een prehistorische TomTom. Nou, zie daar maar eens het ingewikkelde adres van je airbnb mee te vinden.

Dus daar staan we dan, in een Vodafone-winkel in Australië. Dat wordt plan B. Die oude telefoons kunnen we dus wel weggooien. Dan toch maar een van onze Thaise telefoons opofferen. Dat betekent wel dat een van ons tijdelijk 'offline' is voor alle Thaise contacten. Hoe erg is dat? Nou ja, best wel vervelend. Maar we overleven het wel. Toch?

Vroeger was het allemaal wat simpeler. Je ging op reis, trok de deur achter je dicht, en was gewoon weg en onbereikbaar. Geen werkmails, geen groepsapps. Echt vakantie! Al moet ik toegeven dat rondrijden met een kaart op schoot en ruzie maken over "die afslag die we net gemist hebben" nou niet bepaald de good old days waren.

Nu willen we altijd overal bereikbaar zijn. En de weg vinden. Dus reizen wij met een halve elektronica-winkel in de koffer: twee iPads, vier (nu twee) telefoons, een jungle aan oplaadsnoeren (die natuurlijk niet universeel zijn), en een collectie verloopstekkers waar je u tegen zegt.

Een kennis die bij een luchtvaartmaatschappij werkt, kwam met de ultieme oplossing: "Waarom neem je niet gewoon een e-sim? Even de app downloaden en klaar is Kees. Kan je bellen en internetten waar je ook bent". Dat klonk ons als muziek in de oren.

Maar toen kwam de catch: onze telefoons kunnen die app niet aan. Want ja, ze zijn "oud." Drie jaar oud om precies te zijn. En blijkbaar is dat tegenwoordig al bijna antiek.

Waar is het eind? Misschien als we ooit een telefoon vinden die langer meegaat dan een spijkerbroek. Maar tot die tijd blijven we dan maar sjouwen met onze apparaten, snoeren en stekkers. 

Vorige maand heb ik een nieuwe elektrische fiets gekocht. De vorige was zes jaar oud. Ik heb er bijna tienduizend kilometer op gefietst. Heerlijk tochten, niet alleen in Nederland maar ook in Wenen langs locaties die in mijn boeken een rol spelen. Versleten was die nog lang niet. Zo'n fiets kan makkelijk twee keer zoveel kilometers aan. Dat geldt echter niet voor sommige accessoires. Voor de accu wordt een levensduur van circa zes jaar aangegeven. Die van mij liep steeds sneller leeg en het duurde steeds langer voor hij was opgeladen. Een nieuwe bleek uitermate prijzig. Bovendien was het profiel van de achterband behoorlijk afgesleten en als ik wat kracht zetten om een heuveltje op te komen kraakte er van alles. Waarschijnlijk lag dat aan de ketting en kogellagers die gesmeerd moesten worden. Er was dus een ingrijpende opknapbeurt nodig. Geschatte kosten rond duizend euro.

Toen sloeg de twijfel toe. Ik had in mijn hoofd om volgend jaar een nieuwe fiets te kopen. Zo'n nieuw model waarbij de accu niet langer onder bagagedrager zit maar in het frame is verwerkt. Eentje met meer power en een grotere actieradius. Die twijfel moet je dus nooit in de winkel van de fietsenmaker laten merken. In no time is de staat van je oude fiets nog veel beroerder dan je al te horen had gekregen en kunnen die nieuwe fietsen prestaties leveren waar je verstelt van raakt. Gladde verkooppraatjes waarvoor zo'n man is opgeleid. De kunst is dan om zo lang mogelijk te aarzelen, bedenkelijk te kijken, half hardop rekensommetjes te maken en niet te laten blijken dat je maandelijks een mooi pensioen van PFI ontvangt. Het hielp een beetje om de inruilprijs voor de oude fiets op te krikken en wat korting te bedingen.

Bij de prijs van de nieuwe fiets was ook een gratis fietshelm inbegrepen. Daar zat ik niet op te wachten. Ik had altijd geweigerd om met een helm op te fietsen, zelfs in het buitenland waar dat heel gewoon is. Verplicht is het daar niet, maar in Duitsland en Oostenrijk en je ziet bijna iedereen met een helm op fietsen. Ook in ons land wordt er alles aan gedaan om mensen met een e-bike zover te krijgen dat ze een helm opzetten. De Provincie Utrecht geeft in mei zelfs een korting van vijfentwintig euro bij aankoop van een fietshelm. Er wordt zelfs een heftige discussie gevoerd of een helm verplicht moet worden voor mensen met een e-bike, vanwege de gevaren die vooral ouderen lopen. Wanneer alle 70-plussers in Nederland een fietshelm zouden dragen, zou dit volgens het Wetenschappelijk onderzoek Verkeersveiligheid leiden tot 45 à 50 minder verkeersdoden per jaar.

Traumatisch hersenletsel is het meest voorkomende letsel bij een ongeval met een e-bike en juist dat treft vooral ouderen. Ik heb een kennis die ooit met een e-bike een ongeval kreeg en op mijn hoofd tegen het plaveisel kwakte. Hij heeft daar een blijvende hersenbeschadiging aan overgehouden en zijn vrouw is nu mantelzorgster. Geen prettig vooruitzicht.

De tegenstanders wijzen op de aversie van ouderen tegen het dragen van een fietshelm. Zij vrezen dat die dan veel minder gaan fietsen, waardoor ze minder buiten komen, minder bewegen en dan vanwege andere kwalen eerder doodgaan. Ook ik ben geen fan van de fietshelm. Gekscherend heb ik wel eens gezegd dat ik dan gaat lijken op de André van Duin figuur Willempie, met z'n oenige helmpie.

Toch ben ik nu gedeeltelijk gezwicht. In mijn eigen stad en de bekende omgeving fiets ik lekker zonder helm. Maak ik langere tochten door onbekende gebieden dan gaat het helmpie op.

Hasko van Dalen

 Als je erop gaat letten, zie je het steeds vaker. Mensen die even stil blijven staan als bevroren aan de grond. Auto's die plotseling een onverhoedse beweging maken zonder dit van tevoren aan te geven. Die persoon bij de supermarkt die voor de geopende deuren van de vrieskast blijft staan, alsof hij zelf ingevroren is. En dan heb ik het nog niet gehad over de politici waarbij besluiteloosheid hoogtij viert.

Wat is er toch aan de hand? Waardoor zijn we veranderd in wezens die de weg kwijt lijken te zijn in ons alledaags leven. Is het een vorm van verzet tegen de overregulering van onze maatschappij, vroeg ik me af. Want dat is zeker veranderd; de spontaniteit lijkt uit ons leven verdwenen want alles moet worden vastgelegd en opgeslagen in de cloud. Ons gebrekkig brein kan al die informatie die op ons af wordt gevuurd, niet meer bijbenen.

We zijn massaal van slag, niet door ouderdom of ons veranderd milieu, maar zo las ik recent, door post-coronasyndroom. Kenmerken volgens Thuisarts:

• Je vergeet veel dingen. Bijvoorbeeld afspraken, namen van mensen, of in de winkel wat u wilde kopen.
• Je kunt niet op een woord komen.
• Je bent steeds spullen kwijt.
• Je moet een tekst vaker lezen voordat u onthoudt wat er staat.
• Je merkt niet dat iemand tegen je praat, als je met iets anders bezig bent.
• Je kunt maar 1 ding tegelijk doen.
  
  

Het heet hersenmist. Een gevolg van corona, waardoor nu af en toe een wolkje door ons hoofd trekt en de hersenspier het even laat afweten. Is het een ramp of juist een zegen?

Onlangs gaf mijn computer er plotseling de brui aan. Hij was vol gestampt met informatie waarvan ik tot voor kort dacht dat het essentieel was die te bewaren. Had je mij het van tevoren gevraagd, dan zou ik waarschijnlijk hebben geantwoord dat dan een ramp zich zou voltrekken. Tot mijn grote verwondering voelde ik me bevrijd van een last dat er niets meer over was. Ik zag verbaasd de zon schijnen waar ik een donderwolk had verwacht. Zo gaat het ook met de hersenmist; het gaat over en nog even dan schijnt de zon weer voor ons allemaal.

Angela van Leeuwen 

 Ze zat er nog: Lia de receptioniste die me in de tijd dat ik nog bij Nationale-Nederlanden werkte altijd zo vriendelijk begroette als ik 's morgens het pand betrad. Ze herkende me ook nog toen ik na vele jaren weer eens het gebouw Delftse Poort bezocht. Eigenlijk had ik er niets te zoeken, maar na een lange treinreis was ik toe aan een sanitaire stop. Verder dan het toilet en de receptie kwam ik niet. Ik kreeg nog wel een kopje koffie, maar het gebouw ingaan mocht niet. Terwijl ik graag had willen zien hoe het geworden was na alle verbouwingen waarover ik ex-collega's had gehoord. NN was echter allang niet meer de enige gebruiker van het pand en dus golden er strenge regels.

Ik kom bij door een gruwelijke pijn. Het is steenkoud op een harde grond. Nat en kleverig. Geuren van vuil en rot, benzine en ijzer. Het is donker. Ik probeer te zien, maar ik zie niets. Ik ben suf. De pijn gaat over in een klem op mijn borst, die snel toeneemt. De druk neemt snel toe. Er begint iemand aan me te sjorren. Ik weet het allemaal niet meer en zak weer weg … .

Er ontstaat een afstand. De pijn wordt minder relevant. Mijn geest keert zich naar binnen als het ware om de werkelijkheid te ontvluchten. Het lijkt aangenaam te worden. Ik voel de warmte van mijn moeder die haar kind in de armen heeft. Een gevoel van liefde en hulpeloosheid overspoelt me. Ik zie gezichten, naasten en om de een of andere reden ook gezichten die ik vergeten ben. Ik word meegenomen op een reis met emoties en impressies. Ik zie m'n meisje, voel het verlangen. Ik ben weer klein en oud tegelijk. Geboortes van mijn kinderen komen voorbij. Ze worden groot. Is dat … ? Nee, het is mijn kleindochter. Ineens weet ik alles weer, namen en gezichten. Spijt en geluk. Ik probeer te bewegen, maar het gaat niet. Ik moet loslaten, maar de trein aan herinneringen raast verder. Het is een eindeloze reis waarbij ik alle notie van tijd verlies.

Ik zie mezelf hoog van een afstand liggen en mensen met gele hesjes zijn bezig met me. Er ontstaat een groep mensen. Er wordt geschreeuwd. Ik word op een brancard gehesen. Ik voel het niet en zweef weg. Een gevoel van laat maar gaan komt over me. Ik zweef weg … .

Ik drijf in een wolk naar een rand, die overloopt. Ik weet dat ik dan in een warm bad terecht kom. Licht, veel licht, wit licht. Iemand of iets die staat te wenken. Ik wil wel, het is goed. Het is aantrekkelijk om je over te geven. Ik ben zolang niet naar een kerk geweest, maar het moet God zijn die daar staat. Iedereen heeft daar zijn eigen belevenis bij. 's Nachts in het donker, wil ik nog wel eens contact zoeken. Vragen om antwoorden, om hulp. Bezwering van angsten om wat iedereen om me heen zou kunnen overkomen. Terwijl ik voortzweef naar de rand, komt er twijfel. Wat laat ik achter, is het allemaal goed? Moet ik nog …? Het besef van de pijn van nabestaanden. Ik weet het allemaal niet meer en val in een duister gat.

Een forse scheut pijn schiet door mijn lichaam. En nog een. En nog een. Reanimatie. Ik kom bij en probeer mijn ogen te openen. Ik hoor iemand zeggen "Hij komt bij. We houden hem in coma voor herstel". Ik voel een naald mijn arm in gaan en zak weer weg. Het is goed en ik zak weg in een diepe dromenloze slaap.

We praten eigenlijk niet met elkaar over de dood. Niet echt. Dood is dood. Of leef je door in een andere gedaante. De hemel en de hel. Reïncarnatie? Hoe gaat dat dan. We zouden dat vaker moeten doen. Al is het maar om de dood niet als een verrassing te laten komen. Dood is niet altijd slecht. Soms komt het als de welkome verlossing van een leven, dat als een strijd wordt ervaren, de pijn van een ziekte, fysiek of mentaal, die kan worden beëindigd. Of een ondraaglijke herinnering aan een geliefde die er niet meer is. Die je nog zo graag had willen koesteren. Iedereen zou over zijn eigen overlijden moeten kunnen beslissen. Maar dat gaat niet altijd. Door de wet of door een geleidelijke aantasting van je hersenen. Stel niet uit tot morgen wat je nu belangrijk vind.

Iedereen fantaseert wel eens over hoe het einde komt. In een split second, geleidelijk in je slaap, een welkom einde aan een slopende ziekte of door een ongeluk. Niemand die het weet. Maar dat het komt, is zeker. Dan kan je maar beter het gevoel hebben, dat je het allemaal goed geregeld hebt. Of in ieder geval het hebt geprobeerd. Die eindeloze reis van emoties en vervormde herinneringen in een fractie van een seconde kan een eeuwigheid gaan duren. Daar wil je van genieten en mag geen horror worden. Regel je zaken goed nu het nog kan. Maak recht wat krom is en maak goed wat nog scheef zit in de relatie met je naasten. En geniet van het leven alsof elke dag je laatste is. Het leven is een eenmalig cadeau, dat in al zijn pijn en liefde slechts eenmaal aan je wordt gegeven. Maak er wat van. Als je dit leest is het nog niet te laat!

We worden, nee we zijn, als generatie vermorzeld tussen de tijdsgewrichten. Het gaat geleidelijk zoals je de wijzers van de klok niet kunt zien bewegen. Maar wij oude knarren zijn een relikwie geworden uit vervlogen tijden. Gingen we er prat op, dat wij nog de telex, fax, koffiejuffrouw en de draaitelefoon gekend hebben? De generatie na ons doet het helemaal anders. Men schrijft niet meer door de opkomst van de computer, men rekent niet meer door het digitale betalen en binnenkort denkt men niet meer door de opkomst van AI. De wereld is geëlektrificeerd. Zonnepanelen en windmolens aan de horizon.

Het is een golfbeweging in generaties. Vroeger was het ieder voor zichzelf. Als je oud of ziek werd, was je afhankelijk van familie, armenzorg en of de kerk. Een harde wereld. Vorige generaties hebben een sociaal collectief vangnet gebouwd, zoals de AOW van Drees. Dat vangnet wordt geleidelijk afgebouwd: men moet het voortaan zelf maar regelen. We zijn een stuk rijker dan toen. Maar ook een stuk ontevredener. Dat is niet vreemd als je ziet, dat onze politieke partijen vervreemd zijn van de werkelijkheid. PvdA / Groen Links bijvoorbeeld heeft vooral mensen in de Tweede Kamer die hoog opgeleid en of ambtenaar zijn geweest. Dat geldt ook voor de andere partijen. Die hebben nooit met de voeten in de klei gestaan en komen zo van school. Met de beste bedoelingen, maar wie zit te wachten op al die goedbedoelde regeltjes. Nederland is vol. We groeien met dit tempo van immigratie door naar 30 miljoen. Daar is recent voor gewaarschuwd. Zelfs de allochtonen in ons land vinden dat het wel genoeg is. Laten we eerst eens zorgen voor voldoende huisvesting en werk voor de aanwezigen. We kunnen niet de hele wereld opvangen. Die boodschap heeft de politiek te laat begrepen. Een omwenteling in november 2023 naar populistische partijen, die in alle onervarenheid nu het land mogen gaan redden.

Vanuit de "collectieve" generaties is de huidige meer egocentrische generatie ontstaan. Bezorgd over alles wat in de wereld gebeurt, het milieu en de toekomst. Het klimaat gaat vóór op "het voeden van de hele wereld", zoals we dat gewend waren.Maar met een vliegtuigmentaliteit: eerst zorgen dat je bij nood zelf dat mondkapje omhebt, voordat je de ander gaat helpen. Dus weer een vorm van ieder voor zichzelf. U vraagt zich af of dit een juiste analyse is? Kijk eens om je heen op straat en openbaar vervoer: iedereen zit op de smartfoon. Geen onderling contact. TV kijken is vervangen door Netflix, informatie krijg je van nepnieuws op Twitter / X, je voorbeelden haal je van Tiktok. Ieder leeft in zijn eigen bubbel. Zelfs het ouderwetse stappen op zaterdagavond is vervangen door samen thuis of alleen gamen: een spel spelen op de Nintendo, Xbox of whatever, een oorlog, race of FIFA-voetbal, met digitale onbekende vrienden van over de hele wereld. Tegelijkertijd ontstaat er een tweedeling tussen deze goed opgeleide generatie en de vaak arme en laaggeletterde massale instroom uit immigratie met andere culturen, normen en waarden. Het is wachten op problemen. Immigratie is goed, maar met mate.

De wereld kantelt naar een nieuw tijdperk. De kans dat we in Europa de 100 jaar vrede gaan halen is klein, waarschuwt een hoge generaal. Diverse oorlogen in de wereld worden veroorzaakt door de mentaliteit van eigen land eerst. Dictators in diverse landen schudden de internationale verhoudingen op. Onze NAVO tegen de haat-NAVO van Houthi, Hamas en Hezbollah. Het Westen tegen Rusland, Iran en Noord Korea. De vijand hoeft bij Nederland maar wat windmolens in zee te vernietigen of de stroom valt in het hele land uit. Met chaos, hysterie en hongersnood als gevolg. Nederland gaat dan "uit".

Op de vijf generaties foto hierbij van vier sterke vrouwen en ikzelf is de oudste geboren in 1858: Antje van der Burg. Overleden in 1956. Twee jaar na mijn geboorte. In hetzelfde jaar geboren als koningin Emma, wie kent haar nog? De tweede helft van de 19^e eeuw is de tijd van het feminisme: gelijkheid in scholing, arbeid en kiesrecht voor vrouwen. Sindsdien is er veel veranderd. Mijn kleindochter is eind vorig jaar geboren. Wat zal zij gaan meemaken in de komende tijd?

De wereld verandert en wij moeten daarin mee. Mijn persoonlijke beeld van VO-NN kent zorgen voor de toekomst, maar is niet zonder hoop. We zitten als het ware met z'n allen in een klein roeibootje, dat meedrijft op de stromingen van een grote oceaan. Sterke armen aan de riemen. Het bootje is oud en lekt. Pogingen worden gedaan om het water er uit te scheppen, maar dat lukt niet erg. Er ontstaat een discussie over hoe het verder moet. Eigenlijk weten we allemaal, dat we over zullen moeten stapppen op een nieuwe boot, die de veranderingen van het klimaat op zee kan weerstaan. Maar hoe dan en wanneer? Dat vereist mannen en vrouwen met een visie, die niet te beroerd zijn om stevige maatregelen te nemen. De tijd van achterover leunen is voorbij.

Zie jij jezelf als die held? Geef je dan op als kandidaat voor de verkiezingen van de nieuwe Ledenraad in de loop van dit jaar. Stel het niet uit: jij kunt het verschil maken! We streven naar een sterk VO-NN, dat tegen een stootje kan en dat toegevoegde waarde heeft voor haar leden.